اگر نیروی کاری در شرکت‌ها وجود نداشته باشد…

از وقتی دهه ۲۰۲۰ شروع شده، در اکثر کشورهای ثروتمند شرکت‌ها بیشتر از همیشه به کارکنان موقتی که از طریق پلت‌فرم‌های دیجیتال پیدا می‌کنند، روی آورده‌اند. شغل‌های روزانه یا هفتگی از طریق تبادلات آنلاینی که شرکت‌ها را با پیمان‌کارها مرتبط می‌کند، رواج پیدا کرده است. مک‌دونالدز دیگر پیش‌خدمت، آشپز و نیروی خدماتی ثابت استخدام نمی‌کند و افراد از طریق پلت‌فرم کاریابی تسک‌ربیت (TaskRabbit)، در این رستوران کار ساعتی می‌گیرند.

این روند، در تضاد کامل با شیوه کار در نیمه دوم قرن بیستم قرار دارد. در آن زمان، کسب‌وکارها در دفاتر ثابت و با نیروی کار دائمی و تمام‌وقت اداره می‌شدند. خیلی از افراد نهایتا برای یک یا دو شرکت کار می‌کردند. در دهه ۳۰ میلادی، اقتصاددانان می‌گفتند استخدام نیروی تمام وقت، نسبت به نیروهای قراردادی برای شرکت‌ها ارزان‌تر تمام می‌شود. اما در دهه ۸۰ این مدل با روش جدید کار کردن به چالش کشیده شد و سهام‌داران شرکت‌ها را تشویق کردند که بر شایستگی‌های محوری خود متمرکز شوند و به همین دلیل، شرکت‌ها برخی نقش‌های مشخص مثل برندسازی و حسابداری را برون‌سپاری کردند. در طول دهه ۹۰ تب برون‌سپاری در دنیای کسب‌وکار فراگیر شد، اما به تدریج و با گذشت چند سال برون‌سپاری به دلیل محدودیت‌های تکنولوژیک، به مشکل خورد. شرکت‌ها دیگر مطمئن نبودند که می‌توانند با سرعت لازم، نیروی کار مناسب و متخصص را در بازار آزاد پیدا کنند. به همین دلیل، مجبور شدند خیلی از کارکنانی که نقش واقعا کلیدی در کسب‌وکارشان نداشتند، به کار بگیرند و این به نفع نیروی کاری بود که ترجیح می‌داد به جای قراردادهای موقت، کار ثابت و دائمی داشته باشد.

نزدیک به سال ۲۰۱۰ و با ظهور پلت‌فرم‌های اقتصاد گیگی که نیروی کار را به سرعت و به صورت یکپارچه به کارفرما وصل می‌کنند، همه چیز تغییر کرد. اقتصاد گیگی ظرف یک دهه به سرعت رشد کرد و شرکت تاکسی اینترنتی اوبر، یکی از عوامل رواج آن بود. در سال ۲۰۱۸ فقط حدود یک درصد نیروی کار در یکی از این پلت‌فرم‌ها ثبت شده بودند، اما در سال ۲۰۲۸ این رقم به ۳۰ درصد افزایش یافته است.

یکی از دلایل این افزایش تغییر قانون بود. دولت‌ها بالاخره پذیرفتند دسته‌بندی جدیدی بین خوداشتغالی و استخدام تعریف کنند که با عنوان «پیمانکار وابسته» تعریف شد و هم انعطاف‌پذیری خوداشتغالی و هم برخی حق و حقوق نیروی کار ثابت را دربرمی‌گرفت. دلیل دیگر شکوفایی اقتصاد گیگی تکنولوژی است. پیشرفت هوش مصنوعی یافتن نیروی کار مناسب برای یک وظیفه مشخص را سریع‌تر و ساده‌تر از هر زمانی کرده است. از سال ۲۰۲۶، سرویس لینکداین تضمین کرده که می‌تواند ظرف شش ساعت نیروی کار مناسب برای هر شغلی را پیدا کند.

همه اینها عصر تازه‌ای را در برو‌ن‌سپاری ایجاد کرده است. برخی شرکت‌ها می‌گویند وفاداری و اخلاق کاری در میان نیروهای قراردادی پایین آمده، چون احساس تعلق به یک تیم را ندارند. اما برخی شرکت‌ها هم از اینکه دیگر لازم نیست در ساعاتی که به یک نیروی کار نیاز ندارند به او حقوق بدهند، استقبال می‌کنند.

این مطلب خلاصه‌ای از مقاله “If companies had no employees” در مجله اکونومیست است.