فروش تابعیت، امتیازی آزاد یا دردسری تازه برای کشورها؟

فروش طرح‌های اقامت و تابعیت از سوی کشورها که معمولا بین ۱۰۰ هزار تا ۲ میلیون دلار هزینه دارد، در حال افزایش است. بیش از ده کشور پاسپورت‌های خودشان و حدود ۱۰۰ کشور هم اقامت می‌فروشند. صنعتی متشکل از وکلا، بانکداران، حسابداران، مشاوران و بنگاه‌های املاک در حال گسترش است تا به مهاجران ثروتمندی که به دنبال سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر هستند، خدمات‌رسانی کنند.

ایده فروش پاسپورت از نظر برخی افراد خوشایند نیست. آنها معتقدند تابعیت یک امتیاز ویژه است و فقط باید به آن دسته از خارجی‌هایی داده شود که ثابت می‌کنند برای کشور مقصد ارزشی دارند. چرا پولدارها باید در اولویت قرار بگیرند؟ آن هم در شرایطی که ثابت شده برخی از آنها کلاهبردارند یا مالیات را دور می‌زنند و صرفا به دنبال یک محل زندگی جدید هستند تا از کارهای خلافی که کرده‌اند فرار کنند.

برای کسانی که به دنبال پاسپورت دوم هستند، دلایل مشروعی وجود دارد. برخی از آنها تاجرانی از کشورهای فقیر یا مسلمان هستند که همواره برای گرفتن ویزا با دشواری مواجه می‌شوند. برخی دیگر پاسپورت دوم می‌خواهند تا در برابر بی‌ثباتی یا تعقیب‌های قانونی بیمه شوند. بیش از یک سوم چینی‌های ثروتمند به دنبال یک مخفیگاه خارجی هستند. کشورهایی که به این نیاز پاسخ می‌دهند، یک مزیت مستقیم به دست می‌آورند: سرمایه‌گذاری آسان برای بخش خدمات دولتی. مثلا برای کشورهای حوزه کاراییب که در معرض خسارت توفان‌های ‌شدید هستند، فروش پاسپورت یک راه نجات از هزینه‌ها بوده است.

کشورها حق دارند به بیگانگانی که دوست دارند مثل جمعیت بومی آن کشور زندگی کنند، تابعیت بدهند یا این حق را بفروشند. اما این کار نباید نامحدود باشد. مثلا کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید به اصول مشترکی برای تایید کردن افراد پایبند باشند، چون پاسپورت یک کشور برای کشورهای دیگر اتحادیه هم کاربرد دارد. این کشورها باید قوانین سختگیرانه‌تری برای صدور پاسپورت اعمال کنند، چون در غیر اینصورت به پناهگاهی برای مهاجرانی که پول‌های کثیف دارند، تبدیل می‌شوند.