بدتر شدن وضعیت بحران تغییرات آب و هوا در جهان، باعث شده تعداد زیادی از افراد به خاطر افزایش بلایای طبیعی، خشکسالی و دیگر رویدادهای اقلیمی، مجبور به ترک خانههای خود شوند و جای دیگری را برای زندگی انتخاب کنند. این روزها به این افراد «پناهجویان اقلیمی» میگویند. جامعه بینالمللی چه کمکی میتواند به این موضوع کند؟
امروز، خیلی از افراد در کشورهای در حال توسعه، از خشکسالی و توفانهای مهیب که مشابه آن قبلا دیده نشده، رنج میبرند و به همین دلایل از نیازهای اولیه و غذا محروم میشوند. هنوز از یاد نبردهایم که در نوامبر گذشته، خیلی از مردم کشورهای آمریکای مرکزی، شامل هندوراس، گواتمالا و السالوادور، که گرفتار دو توفان بزرگ شدند، از طرف مرز مکزیک، به سمت مرزهای آمریکا هجوم بردند.
اصطلاح «پناهجوی اقلیمی» اولین بار برای توصیف مهاجرت گسترده و جابهجایی میان مرزی مردمی که گرفتار بلایای مرتبط با تغییرات آب و هوا میشدند، به کار رفت.
در ماه آوریل، کمیسیونر عالی پناهندگان سازمان ملل، دادههایی را منتشر کرد که نشان میداد تعداد افرادی که به دلیل بلایای مرتبط با تغییرات اقلیمی محل زندگی خود را ترک میکنند، از سال 2010 به 21.5 میلیون نفر افزایش یافته است. در این گزارش آمده که علاوه بر بلایای ناگهانی، تغییرات اقلیمی دلیل پیچیدهای برای کمبود آب و غذا و نیز دشواری دسترسی به منابع طبیعی هستند.
بالا آمدن سطح دریا هم یک تهدید دیگر و عامل افزایش مهاجرت است. در طول 30 سال گذشته، تعداد افرادی که در مناطق ساحلی زندگی میکنند و در معرض ریسک بالا آمدن آب دریاها هستند، از 160 میلیون نفر به 260 میلیون نفر افزایش یافته که 90 درصد آنها از کشورهای در حال توسعه فقیر و یا کشورهای جزیرهای کوچک هستند. به عنوان مثال، پیشبینی میشود 17 درصد وسعت بنگلادش تا سال 2050 زیر آب برود و 20 میلیون نفر خانههای خود را به همین دلیل از دست بدهند. دولتها این روزها به این مساله حساستر شدهاند و واکنشهایی در جهت کاهش تغییرات اقلیمی نشان دادهاند. اما به سختی میتوان گفت که جامعه بینالملل و دولتها برای نجات پناهجویان اقلیمی – با توجه به جدی بودن و وسعت مشکل تغییرات آب و هوا – اقدامی کافی انجام دادهاند.