مزرعه تولید چای و قهوه ساتموا (Satemwa) در کشور مالاوی در جنوب آفریقا، شرایط کاری نسبتا خوبی برای کارگران خود فراهم کرده است: هشت ساعت کار روزانه در کنار کلینیک دوران بارداری، مدرسه برای 900 کودک و مرخصی زایمان 12 هفتهای.
بخشی از دستاوردهای ساتموا به واسطه همکاری با بنیاد Fairtrade انگلستان ایجاد شده است؛ سازمانی بینالمللی که میکوشد شرایط تجارت را برای فقیرترین مردم دنیا توسعه دهد. ساتموا در سال 2007 از سوی Fairtrade گواهی کارفرمای برتر دریافت کرد. در نتیجه ساتموا میتواند روی فروش محصول چای خود، 25 درصد پاداش بگیرد که این مبلغ اضافه برای پروژههایی مثل مدرسه و مشاوره HIV خرج میشود.
اما مانعی که وجود دارد این است که هیچ کس حاضر نیست پاداشی که Fairtrade تعیین کرده به ساتموا پرداخت کند.
این در حالی است که Fairtrade و به طور کلی، تجارت منصفانه در دنیا بهترین روزهای خود را میگذراند. نظرسنجیها نشان میدهند جوانان نسل هزاره بیشتر از مسنترها به آنچه در پشت پرده زنجیره تامین جهانی میگذرد، اهمیت میدهند. آنها میخواهند مطمئن شوند لباسهایی که میپوشند و غذایی که میخورند، توسط کارگرانی که به بردگی گرفته شدهاند و یا کودکان کار، تولید نشده باشد.
آگاهی مصرفکننده بر صنعت سرمایهگذاری هم اثر گذاشته است. کسبوکارها تحت فشار روزافزون هستند تا رفتارهای مسوولانهتری داشته باشند؛ بهخصوص وقتی پای مسائل اجتماعی، محیط زیستی و نظارتی به میان میآید. چندین تریلیون دلار برای کسبوکارهایی که رفتار مسوولانه دارند، کنار گذاشته میشود.
با وجود این رویدادهای جهانی، شواهدی دیده نمیشود مبنی بر اینکه اولویتهای مصرفکننده برای فعالیتهای تجاری منصفانه، اثری پایدار داشته باشد؛ بهویژه بر زندگی افراد بیبضاعت. کارگرانی که در جمهوری دموکراتیک کنگو کوبالت تولید میکنند (مادهای که ساختن گوشی موبایل و خودروی برقی بدون آن امکانپذیر نیست)، در بدترین شرایط زندگی به سر میبرند. تحقیقات روزنامه فایننشال تایمز نشان میدهد سهم کشاورزان قهوه از یک فنجان قهوه 5/2 پوندی، به طور میانگین 1 پنی (معادل یک صدم پوند) است. یک تحقیق دیگر نشان میدهد 47 درصد کارگران تولیدکننده چای، آب آشامیدنی ندارند و بسیاری از آنها دستمزدهای بسیار کمی میگیرند.
یک دلیل این اتفاق آن است که مصرفکنندگان حاضر نیستند بابت خرید قهوه، شکر، کوبالت یا حلقههای ازدواج خود، پول بیشتری بپردازند. دلیل دوم، افزایش تعداد فعالیتهایی با برچسب تجارت آزاد است که باعث شده خیلی از شرکتهای بزرگ، فعالیتهای خود را درونیسازی کنند و اهمیتی به گواهینامههای سازمانهای خارجی ندهند.
برخی کارشناسان میگویند با وجود این بیعدالتی در حق کارگران و کشاورزان، بهتر است فعلا برچسب «تجارت غیرمنصفانه» روی بیشتر کالاها درج شود.