صفهای طولانی خرید و قفسههای خالی فروشگاهها، اتفاق جدیدی در کوبا نیست. اخیرا این صفها طولانیتر و قفسهها خالیتر شدهاند. کمبود مواد غذایی حتی از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 که از این جزیره کمونیستی حمایت میکرد، بیشتر شده است. حالا مردم حتی دو بار مجبورند در صف بایستند: یک بار برای نوبت گرفتن (که معمولا روز بعد نوبتشان میشود) و یک بار برای اینکه طبق نوبتشان وارد فروشگاه شوند. وقتی هم که وارد فروشگاه میشوند، چیز زیادی برای خریدن پیدا نمیکنند. کالاهای اساسی سهمیهبندی هستند.
صفهای جلوی خواروبارفروشیها اصلا قابل مقایسه با صف جلوی بانکها نیست. همه اینها نشانه این هستند که دولت، تحت فشار کمبود مواد غذایی و البته پاندمی کرونا، مجبور است به اجرای اصلاحاتی که حدود دو دهه است که به آن فکر میکند، نزدیکتر شود. یکی از این اقدامات اصلاحی، حذف یکی از دو واحد پولی کوبا است! در ماه ژوییه، رسانههای دولتی کوبا به مردم اعلام کردند که این تغییر قریبالوقوع است.
کوبا از سال 1994 دو واحد پولی داشته که یکی «پزو تبدیلپذیر» با نام اختصاری CUC نام دارد که قابل تبدیل به دلار است و برای تجارت خارجی مورد استفاده قرار میگیرد و دیگری «پزو کوبا» با نام اختصاری CUP نام دارد که ارزش آن کمتر است و در بازار داخلی این کشور مورد استفاده قرار میگیرد.
نظام پولی دوگانه کوبا، مانعی برای تولید داخلی مواد غذایی است. کشاورزان باید کل تولید خود را به یک آژانس دولتی با نرخی که دولت تعیین میکند، بفروشند و در عوض به آنها بذر، کود و ابزارهای لازم داده میشود. اما این برای تامین نیاز کل کشور کافی نیست. رها کردن اقتصاد از چنین موانعی، بسیار اضطراری به نظر میرسد.
از سوی دیگر، با اینکه کوبا عملکرد خوبی در کنترل شیوع کووید 19 داشته، اما گردشگری این کشور که منبع حیاتی ارز خارجی محسوب میشود، آسیب زیادی دیده است. تحریمهای دولت ترامپ هم علیه کوبا، به امید تسلیم شدن حزب کمونیست، اخیر شدت گرفته است.
بحران اقتصادی، ضرورت اصلاحات دیگر را بیشتر میکند. در زمان رائول کاسترو که در سال 2018 از ریاست جمهوری کنارهگیری کرد (اما هنوز رهبری حزب کمونیست را بر عهده دارد)، بخش خصوصی به شکل متزلزلی کارش را شروع کرد. حالا این بخش آزادیهای بیشتری به دست آورده، اما سرعت پیشرفت آن بسیار کند است.