وقتی شرکتهای فایزر و بایوانتک از واکسن کرونا رونمایی کردند، سیاستمداران از سراسر اروپا به تقلا افتادند تا اعتبار آن را اثبات کنند. سیاستمداران آلمانی یادآوری کردند که شرکت بایوانتک توسط دو دانشمند ترکیهای الاصل در آلمان تاسیس شده و بلژیکیها به سرعت اشاره کردند که عملیات تولید واکسن کرونا در این کشور انجام میشود. مقامات اتحادیه اروپا با هم متحد شدند تا بتوانند حجم کافی از این واکسن را پیشخرید کنند. بریتانیا از اینکه سریعترین اقدام را در تایید و واردات این واکسن انجام داد، به خود میبالد.
اما مساله عجیب این است که تعداد زیادی از مردم اروپا، حس کاملا متفاوتی را از خود نشان دادند: بدگمانی. با وجود آزمایشهای دقیق و موشکافانهای که ایمن بودن واکسن را تایید میکنند، خیلی از مردم به آن شک دارند. در فرانسه، از هر سه نفر، یک نفر فکر میکند واکسن کرونا به طور کلی ایمن نیست که طبق نظرسنجیها، بیشترین آمار عدم اطمینان به واکسن در میان کشورها را نشان میدهد. البته فرانسه در این مورد تنها نیست. در ایتالیا، سومین اقتصاد بزرگ اروپا، «جنبش پنج ستاره» به خاطر تلاشهایی که در جهت هراسافکنی در مورد واکسنها انجام داده، طرفداران زیادی پیدا کرده است. این اتفاقهای عجیب مختص اروپای غربی نیست. بیش از 40 درصد مردم لهستان و مجارستان هم میگویند در صورت دسترسپذیر شدن واکسن، از زدن آن امتناع میکنند. اروپا چگونه به منبع این سادهانگاریها تبدیل شد؟
قدمت مظنونین به واکسنها، به قدمت تولید اولین واکسن تاریخ است. کاریکاتوری از قرن هجدهم در فرانسه وجود دارد که نشان میدهد دو شخصیت به شکل جادوگر، سرنگ به دست کودکانی را دنبال میکنند که یک غول سبز رنگ نماد آبله را پشت خود میکشند. برخی دولتها که واکسن آبله را اجباری کرده بودند، با واکنشهای شدید مواجه شدند. افرادی هم که امروز در فیسبوک دائما تئوریهای توطئه در مورد اینکه بیل گیتس میخواهد با این واکسنها تراشههای الکترونیکی ردیاب به بدن ما تزریق کند، از نسل همان افرادی هستند که در قرن نوزدهم همه جا شایعه میکردند اگر واکسن بزنید، شاخ درمیآورید!
تنها چیزی که از آن زمانها تغییر کرده، انگیزه افراد است. در قرن هجدهم و نوزدهم، مخالفتها بیشتر مذهبی بود. افراد، بیماری را خواست خدا میدانستند و یا نگران این بودند که نباید در کار طبیعت دخالت کرد. حالا انگیزه آنها سیاسی است. مخالفان واکسن، دست در دست سیاستمداران پوپولیست، این قابلیت را دارند که کوچکترین حقیقت را به یک توطئه بزرگ تبدیل کنند. عدم اعتماد به سیاستمداران، عدم اعتماد به کارشناسان و موسسات بهداشتی را هم دامن میزند. اروپا به بهانه زیاد شدن ورود مهاجران، بیش از پیش به یک قاره پارانویدی و ذهنیت دشمنسازی تبدیل میشود.
البته در ماههای آینده، کمبود عرضه واکسن کرونا، مشکل بزرگتری از کمبود تقاضای آن است. کاری که دولتها باید انجام دهند این است که بدون توجه به مخالفتها برنامه واکسیناسیون را پیش ببرند. وقتی متخصصان کار خود را به خوبی انجام دهند، پوپولیستها و شکاکها جایی برای عرض اندام نخواهند داشت.